Rwanda › Forums › Rwanda Facts › The Rwanda Big Lie › Reply To: The Rwanda Big Lie
Nkuko twabibonye mu butumwa bwa mbere, Urwanda rutuwe n’amoko arenga arindwi: abatwa, abahutu, abatutsi, abahutu b’abatutsi, abahutsi, abajenosideri, abatwatsi, abametisi, abanyamahanga n’ayandi. Ayo moko atuye Urwanda kandi hafi ya yose uyasanga no mu gihugu c’Uburundi kiri mu majyepfo y’Urwanda ndetse no mu burengerazuba bwa Tanzania mu ntara ya Kigoma n’ahandi. Iyo ntara ya Kigoma ikaba kandi yarigeze kuba imeze nk’ agahugu nk’uko ka Rwanda na Burundi bimeze, gusa iyo Kigoma yaje komekwa ku zindi ntara bibyara Tanganyika, na Tanganyika nayo iza kwiyunga n’ibirwa bya Zanzibar bibyara Tanzania. Ntabwo rero ndi bwibande ku ntara ya Kigoma muri ubu butumwa nubwo tuyisangamo amoko nk’ayo tumaze kubona aho haruguru uretseko yahinduye amazina: abatwa = abatwachi; abahutu = abaha; abatutsi = abahangaza. Tugarutse ku Rwanda n’Uburundi rero, urasanga ari byo bihugu bito kandi bituwe n’amoko make ugereranyije n’ibindi bihugu biri mu karere k’ibiyaga bigari.
Reba ingero
**TANZANIA, igihugu kiri mu burasirazuba bw’Urwanda n’Uburundi, ituwe n’amoko arenga 120: waalagwa, waakiek, waarusha, waassa, wabarabaig, wabembe, wabena, wabende, wabondei, wabungu cg wawungu, waburunge, wachaga (Freeman Mbowe), wadatoga, wadhaiso, wadigo, wadoe, wafipa, wagogo, wagoroa cg wafiome, wagweno, waha, wahadzabe cg watindiga, wahangaza, wahaya, wahehe, waikizu, waikoma, wairaqw cg wambulu (Willibrod Slaa), waisanzu, wajiji, wajita, wakabwa, wakaguru, wakahe, wakami, wakara cg waregi, wakerewe, wakimbu, wakinga, wakisankasa, wakisi, wakonongo, wakuria, wakutu, wakw’adza, wakwavi, wakwaya, wakwere cg wanghwele (Jakaya Kikwete), wakwifa, walambya, waluguru, waluo, wamaasai (Eduald Lowasa), wamachinga, wamagoma, wamakonde, wamakua cg wamakhuwa (Benjamin Mkapa), wamakwe, wamalila, wamambwe, wamanda, wamatengo, wamatumbi, wamaviha, wambugwe, wambunga, wamosiro, wampoto, wamwanga, wamwera, wandali, wandamba, wandendeule, wandengereko, wandonde, wangasa, wangindo, wangoni, wangulu, wangurimi cg wangoreme, wanilamba cg wanyiramba, wanindi, wanyakyusa (Mwamunyange: ni we mukuru w’ingabo za TZ), wanyambo, wanyamwanga, wanyamwezi, wanyanyembe, wanyaturu cg warimi, wanyiha, wapangwa, wapare cg wasu, wapimbwe (Mizengo Pinda), wapogolo, warangi cg walangi, warufigi, warungi, Warungu cg walungu, warungwa, warwa, wasafwa, wasagara, wasandawe, wasangu, wasegeju, washambaa, washubi, wasizaki, wasuba, wasukuma, wasumbwa, waswahili, watemi cg wasonjo, watongwe, watumbuka, wavidunda, wavinza, wawanda, wawanji, waware (ururimi rwabo rwarapfuye), wayao, wazanaki (Mwalimu Nyerere), wazaramo, wazigula, wazinza, wazyoba.
Amakuru adasanzwe yerekeye TZ
**Mu mwaka wa 1986, Abu Ddabi mu gihugu cya Emirates habereye inama y’ibihugu bigendera ku mbaraga z’uburozi ni uko iyo nama yemezako ibihugu bimwe na bimwe bitsirikwa cg bishyirirwaho uruhereko. Nubwo TZ yari yitabiriye iyo nama ariko ntabwo icyo gihugu cyashoboye kuzuza ibyangombwa byo kwemererwa gushyirirwaho uruhereko mpuzamahanga. Bigeze mu mwaka wa 1990, inama nkuru y’ibihugu bigendera ku ngufu z’uburozi yohereje abashakashatsi muri TZ ngo barebe ko icyo gihugu cyaba kimaze kuzuza ibyangombwa. Abo bashakashatsi barangije akazi kabo bemeza ko TZ yujuje ibyangombwa ngo ishyirirweho uruhereko mpuzamahanga. Nuko hatoranywa abantu 53 kandi 16 muri bo bari abazimu ngo bakore ako kazi. Abo kandi batoranyijwe bari abarozi kabuhariwe. Urwo ruhereko ni ikintu kimeze nk’urukingo rwo gukingira igihugu ni ukuvuga kurinda abantu n’ibintu hamwe n’imali zose za TZ. Ubwo rero bateguye abantu 120 bagombaga guhagararira buri umwe umwe ubwoko bwe muri ayo moko 120 twabonye aho hejuru, bategura imyaka yose yera kubutaka bwa TZ, imbuto zose ziboneka ku butaka bwa TZ, ubwoko bwose bw’inyamaswa ziboneka mu mashyamba ya TZ, inyoni n’ibisiga, bategura amabuye yose y’agaciro aboneka muri TZ n’ibindi mbese byajyaga gusa nko mu gihe cya Nowa. Noneho birangiye ibyo bintu byose n’abantu bijyanwa muri perefecture ya LINDI iherereye mu majyepho ya TZ aho bagombaga gukorera iyo operation. Ikuzimu naho bakoresheje inama. Satani afite abacomando 6 bakorana inama iyo hari icyemezo gikomeye bashaka gufata. Nuko iyo nama itoranya umu commando 1 uzajya kwakira ibyo bintu bizanywe na TZ. Abo barozi rero bamaze gukoranyiriza ibyo bintu byose i LINDI, wa mucomando uvuye ikuzimu yaraje noneho abo barozi bamushyikiriza bya bintu byose nuko TZ baba bayishyize mu maboko ya Satani ku mugaragaro. Guhera ubwo rero TZ yahise yandikwa ku rutonde rw’ibihugu bigendera ku ngufu z’uburozi. Bikaba kandi bisobanura ko muri TZ ibintu byose: ubukungu, ubutegetsi n’ibindi, biri mu maboko ya Satani. Ni Satani ubirindiye abaTZ. Ibyo rero byatumye TZ yishyira mu kintu kimeze nk’ muvumo uhoraho. Muri make ni ukuvugako umuntu wese ushaka ubukungu muri TZ agomba kunyura kwa Satani, ushaka ubutegetsi wese agomba kunyura kwa Satani. Satani kandi akorana n’abarozi hamwe n’abapfumu abo bombi kandi bakaba ntaho batandukaniye. Ni ukuvuga rero ko umuntu wese ushaka ubukungu, ubutegetsi n’ibindi bisa nabyo muri TZ, agomba kunyura ku bapfumu cg abarozi uretse ko muri TZ abo bose biyita abadogiteri. Nibo rero bashobora kuvugana na Satani. Abaperezida bose bayobora TZ bategurirwa ikuzimu. Wumvise kandi ko mu bintu abaTZ barindishije Satani harimo n’abantu nk’uko amoko yose yabo ari.
Reka ngusobanurire muri make uko operation bayikoze: -Ibyo bintu nakubwiye haruguru hamwe n’abantu n’inyamaswa n’ibindi byose bimaze kugezwa i LINDI, byegeranyirijwe ahantu hari hateguwe neza, noneho ya ntumwa ya Satani irazamuka ihageze, umwe muri ba barozi afata ijambo ryo gutanga ibyo bintu. Arangije noneho ya ntumwa irabyemera noneho ubutaka bya bintu byashyizweho butangira kuzenguruka kandi uko buzenguruka butangira no kumanuka bwerekera ikuzimu. Iyo operation yatwaye iminsi 30 noneho bya bintu n’abantu bimaze kugera ikuzimu cya cyobo kirasibangana nuko ba barozi bisubirira aho baturutse. Abo bantu hamwe n’inyamaswa n’amatungo byashyizwe aho hantu kandi byajyanywe ikuzimu ari bizima kandi bikomeza kuba gutyo igihe cyose. Ibyo rero bigashoboza Satani gu controler TZ n’abaTZ n’ibintu byose biboneka ku butaka bwa TZ. Bityo rero Satani arinda ubukungu, ubuzima, umutekano, imyidagaduro, kuzamurwa mu ntera, kurongorana, gukundana, icyubahiro, kwibuka, amategeko, imirwano, intambara, ubwenge, n’ibindi n’ibindi. Muri make iyo ushatse ikintu icyo ari cyo cyose muri ibyo maze kuvuga hejuru aho muri TZ ugomba kunyura ku bapfumu cg abarozi. Abo barozi bo muri TZ kandi ntabwo ari abantu b’inyandagazi nk’uko ubikeka. Ahubwo n’abantu bakomeye barimo intiti z’abadogiteri, abaporofeseri n’abandi. Iyo secteur y’uburozi n’ubupfumu muri TZ is very organized kandi ifite imizi mu nzego zikomeye z’igihugu nka presidence, ipeleleza ndetse no mu ishyaka riyobora TZ kuva yabona ubwigenge, CCM. Iyo hari umutegetsi wigize kagarara, bakoranya inama y’abo barozi nuko ya ndakoreka bakayiha bombe a retardement akajya gupfira mu mahanga yivuza. Uwari vice perezida wa Mkapa n’uwari umuyobozi w’i banki nkuru niko babirengeje. Ubanza kandi ngo na Nyerere ariko bamugize ajya kugwa i Londres! Ubu ndi kwandika , abadepite n’abandi bantu batoranyijwe na Kikwete bari mu nama yo gutegura itegeko nshinga ryabo, ayo mashyirahamwe y’abapfumu ahagarariwe n’uwitwa Kingunge Ngombale Mwilu akaba ari umunyapolitike kabuhariwe wa CCM.
Uwo mugabo rero akaba aherutse gutangaza ko aterwa isesemi n’indamukanyo zateye za ‘YESU ASHIMWE’ hamwe n’izindi zisa nazo. Iby’ubupfumu kandi ntabwo abaTZ babitangiye muri 1990. Ahubwo ni ibya kera. Gusa muri uwo mwaka nibwo bashoboye kwinjiza TZ mu rwego mpuzamahanga. Izo ngufu z’uburozi ni nazo bakoresheje barwanya abakoloni kugeza ubwo TZ iboneye ubwigenge.
Dore uko abaTZ barwaniye ubwigenge: -Abarozi 4 bagiye i Bagamoyo aho bagombaga kubonana n’intumwa ya Satani ngo bayisabe ubwigenge. Ariko ubwo hagati aho indi groupe yari iyobowe na Nyerere yasigaye irwana n’abazungu. Aho rero i Bagamoyo hari urwobo abarozi bamanukiragamo bakajya ikuzimu kubonana na Satani. Nuko bagezeyo biyiriza ubusa ibyumweru 2 barangije umwe muri bo aramanuka ajya ikuzimu kubonana na Satani ngo amubaze iby’ubwigenge bwa Tanganyika. Igihe ikuzimu bataramuha ibisubizo, ku ruhande rwa Nyerere abazungu baba batangaje ubwigenge! Babutangaje ari samedi. Ikuzimu rero byarabatunguye kuburyo batashoboye kwemeranywa n’abo hejuru ba Nyerere ko Tanganyika ibonye ubwigenge. Ikuzimu nta cyemezo kijya gifatwa samedi, ni jour ya repos, so mu buryo bw’umwuka ku ruhande rwa Satani ntibemera ko Tanganyika yabonye ubwigenge. Ubwo rero wa murozi yaje kuva ikuzimu aza mu kiganza cye handitsemo imibare 115 afite n’ubutumwa azaniye Nyerere. Nuko Nyerere atumwaho ajya i Bagamoyo agezeyo wa murozi aramubwira ati: ubwigenge mwahawe, ikuzimu ntibabwemera, ahubwo bambwiyeko tugomba kwatsa urumuli tukarujyana ku musozi wa Kilimanjaro. Noneho Nyerere aramubaza ati rumuli ki? Igihe wa murozi agiye kubumbura umunwa ngo amusubize nuko yikubita hasi arapfa. Ubwo Nyerere yahise yohereza ba barozi basigaye imusozi 3 ngo bajye ikuzimu babaze ibyerekeye ubukungu na ya mibare 115 yari yanditse mu kiganza cya wa wundi wari wabanje kujya i kuzimu. Bageze i kuzimu Satani yanga kubasobanurira ibyerekeye ya mibare 115 ahubwo ku byerekeye ubukungu abaha ikigirwamana ngo bamuzanire Nyerere akorane nacyo amasezerano noneho gifashe abaTZ mu by’ubukungu. Babimukojeje Nyerere kubera agasuzuguro yagiraga yanga gukorana amasezerano n’icyo kigirwamana. Ahubwo bakoze ikintu kimeze nk’urumuri noneho bakazajya buri mwaka uko bibutse ubwigenge bakizengurutsa muri buri komini noneho bakarangiriza ku musozi wa Kilimanjaro usumba indi misozi yose ya Africa. Ibyo babyita mu kiswahili “KUKIMBIZA MWENGE WA UHURU”, ibyo kandi ngo bigatuma amahanga abona urwo rumuri bakaza barukurikiye bazanye imfashanyo zo guha TZ kubera ko nta burenganzira bafite bwo kwishakira ubukungu.
Kubera iki Kenya ikize kurusha TZ? -Mu gihe Kenya yaharaniraga ubwigenge, abanyakenya nabo ngo barwanye ku mpande 2. Ku ruhande rumwe Jomo Kenyatta na groupe ye barwanyaga abazungu, noneho ku rundi ruhande abapfumu bo muri Kenya nabo bajya kwibariza Satani uko biri bugende. Ubwigenge bwa Kenya bwatanzwe ari jeudi noneho bihurirana n’uko ikuzimu bari kukazi. Kubyerekeye rero ubukungu Satani yashubije abaKenya nk’uko yashubije abaTZ. Satani yahaye abaKenya ikigirwamana ngo bamushyire Jomo Kenyatta akorane amasezerano na cyo noneho gifashe abaKenya mu by’ubukungu. Jomo Kenyatta yahise yemera agirana na cya kigirwamana amasezerano. Icyo kigirwamana kandi ngo kikaba cyari kimwe mu mana nyinshi z’abahinde. Uzumva abakenya bakunda kuvuga ngo HARAMBEE! Iryo jambo kandi harambee rigizwe n’ibice nka bitatu: HAR = ramya; AMB = imana y’ubukungu; na EE bongeyeho. Iyo rero bavuze ngo HARAMBEE, baba bavuzengo “ramya imana y’ubukungu”. Iyo kandi ukoresheje amashilingi ya Kenya, uba nyine urimo uramya imana y’abahinde. Ibyo rero byatumye Nyerere yangana na Kenyatta. Kubera ko rero iyo mana icunga ubukungu bwa Kenya ari iyo mu Buhinde, ibyo bituma Kenya itazigera ikira ngo irute Ubuhinde na rimwe. Ahubwo izakomeza kuruta TZ n’Ubuhinde nabwo bukomeze kuruta Kenya.
Tugarutse gato kuri Tanganyika, imaze kubona ubwigenge butemewe i kuzimu, mu gihe gito yahise yiyunga n’ibirwa bya Zanzibar bihinduka igihugu kimwe ariko babura izina bagiha. Nuko bakoresheje irushanwa ngo noneho umuntu uri butange izina ryiza abe ari ryo bakoresha. Mu bantu baje kurushanwa harimo umugabo witwaga Ikram batigeze bamenya aho yaje gukora irushanwa aturutse nuko atanga izina TANZANIA risobanurwa: TAN = TANganyika; ZAN = ZANzibar; I = Ikram -izina rye; A = Ahamadia rikaba naryo ari rimwe mu ngirwamakanisa zo mu barabu. Amaze gutsinda no gufata igihembo cye rero ngo yahise abura irengero. Nyuma byaje kuvugwa ko yari intumwa yoherejwe na Satani avuye i kuzimu. Izina rya TANZANIA rero ryavuye i kuzimu.
Dusimbukire gatoya i Burundi. -Ishyaka rya UPRONA ryatangijwe na Nyerere afatanyije na Rwagasore babikorera i DSM. Nk’uko CCM ifite akagroupe k’abarozi, na UPRONA nayo ifite akagroupe k’abarozi babyigiye muri TZ. Niyo mpamvu uzajya ubona UPRONA ikubitwa yajya kugwa ikongera ikabyuka igakomeza gusigarana igice kimwe cy’ubutegetsi n’igisirikare. Ako kagroupe kakaba kandi kagabanyijemo ibice 2: agakorera mu ishyaka n’akandi gakorera mu gisirikare.
**
-ubisoma abyitondere-
*Nabonye izina TANZANIA risubira i kuzimu aho ryaturutse noneho igice kimwe gisubira kwitwa TANGANYIKA naho ikindi gikomeza kwitwa ZANZIBAR.*
*Nabonye Kagame yohereza indege z’intambara muri TZ zisenya ibintu byinshi nuko muri icyo gihugu (TZ) haduka imvururu zihitana abantu benshi, zangiza n’ibintu byinshi.*
*Nabonye abasirikare bose ba FDLR bafungiye ahantu hakikijwe n’urukuta rukomeye barinzwe n’abasirikare b’abatutsi b’abarundi. Hanyuma nza kubona umuhanda uharuye uvuye muri etat major y’ingabo z’Uburundi ukagenda ukagera muri etat major y’ingabo za RPF.*
*Nabonye FDLR yagerageje kwinjira mu Rwanda ikoresheje intwaro irakubitwa isubizwa inyuma insinzi irabura.*
*Nabonye umuhanda wa gari moshi wubatse uvuye i DSM ukagera i Kigali nuko mbona umwami w’Urwanda avuye i DSM yicaye muri gari moshi agera i Kigali aherekejwe n’abategetsi ba TZ.*
*Nabonye nzenguruka Urwanda nkabona rwuzuye amashyamba gusa noneho nkabona abantu bake cyane bagiye batuye mu tuntu tumeze nk’imidugudu twubatse neza.*
*Narebye mu kirere gikikije Urwanda nuko mbona ikintu kizinze nk’umukororombya (arc-en-ciel) ariko nkitegereje neza mbona ahubwo kimeze nk’inzoka yamaze kwihina cg kwizungurutsa igihe yitegura gusimbukira umuntu ngo imurye, mbajije Imana ibyo aribyo imbwirako iryo ari ishyaka rya FPR, inambwira ko igihe cyose nzakomeza kubona iyo shusho ko nta mahoro azigera aboneka muri kariya karere. Noneho mbaza Imana nti none iriya nzoka izavanwa n’iki muri kiriya kirere? Imana iransubiza iti: “nzatuma umuntu ayihanure”.
-ntugire icyo umbaza nanjye nabisomye gutyo-**
**KENYA ituwe n’amoko arenga 40: waboni cg waaweer, waborana, waburji, wachonyi, wachuka, wadaasanach, wadahalo, wadigo, waduruma, waembu, waendo, wagikuyu (Jomo Kenyatta, Mwai Kibaki, Uhuru Kenyatta), wagiryama, wagusii, wakalenjin (Arap Moi, William Rutto ) nabo bagabanyijemo wapokot, wamarakwet, waelgeyo, wanandi, wasabaot, wakipsigis na watugen; wakamba, wakuria, waluo (Lailla Odinga, Barrack Obama), waluhya cg waluyia nabo bagabanyijemo wabukusu, wanyala, watachoni, wakabras, watsotso, waidakho, waisukha, wamaragoli, wawanga, watiriki, wanyore, wakhayo, wasamia, wakisa na wamarama; wamaasai, wamalakote cg wailwana, wameru, wamwimbi, wanyala, wanyore, waokiek, waoromo, wapokomo wa chini, wapokomo wa juu, warendille, wasagalla, wasamburu, wasanye, wasomali, wasuba, waswahili, wataita, wataveta, wateso, watharaka, waturkana, wayaaku.**
**UGANDA ituwe n’amoko akabakaba 33: waganda, wabakeye, wanyoro, wakiga (Kizza Besigye), waatooro, wafumbira, wakonjo, wabamba, wanyarwanda, wabatwa, wasoga, wanyuri, wabakeye, wabgishu, wabangwe, wabangwere, wabateso, wajapadhola, wakarimojong, wakuman, wajonam, wanyankole (Kaguta Yoweri Museveni), wabesi, wapokot, watepeth, waacholi (Joseph Kony), waalur, walangi, walugbara, wamadi, wakakwa, walendus.**
**RD CONGO ituwe n’amoko arenga 450: ambuun, mbala, basongye, anamongo, mbokomosika, yombe, kakongo, sundi, solongo, manianga, ndibu, mboma, mbata, zombo, mpangu, ntandu, mbeko, dikidiki, teke, mfinu, mbisa, vungana, bwende, luba kasai (Etienne Tshisekedi), humbu, besi, ngombe, balenfu, yaka, suku, yans, dzing, pende, kuba, lulua, soonde, ciokwe, leele, luntu, kete, mbala, holo, lunda, hungaan, lwer, ngul, tsong, pindi, kwese, shoowa, mbagani, lwalwa, mbal, salampasu, lula, tsamba, ngongo, shinji, minungu, wongo, dinga, mongo, tetela (Patrice Lumumba), nkutshu, ngenge, tiene, nunu, mboma, sakata, tere, dza, tow, bobai, ngombe, doko, bobangi, eleku, mampoko, ndobo, loi, likila, ngele, bonjo, jamba, ntomba, kutu, nkole, nkundo, ekonda, bosaka, ngando, boyela, mbole, ndengese, bokala, sengele, bolia, lyembe, mbelo, mbiliankamba, ipanga, titu, ooli, mpama, lusakanyi, baenga, boonde, bafonge, nsongo,ekota, lionje, bakutu, ikongo, imona-mpongo, bobangi, ngombe, mbuja, poto, lokole, lobala, tanda, ngiri, ewaku, ndolo, lobo, makanza, mabembe, sengo, motembo, wenza, mbesa, topoke, lokele, bango, hanga, benja, binza, boro, angba, so cg basoko, tungu, olombo cg turumbu, mba, ngbaka, zande, abandiya, avungara, mbanja, banda, nzankara, buraka, gbanziri, monjombo, ngbandi (Mobutu Sese Seko), zande, bangby, mayogo, alur, kakwa, pajulu, mangbetu, makere, malele, popoi, medje, mangutu, mamvu, lese, logo, lugbara, madi, bari, lendu, nkumu, nyari, hema, banyarwanda, hutu (Vital Kamere), tusi (Joseph Kabila), mundu, keliko, ndo vare, ndo okebo, mabendi, lombi, bali, kumu, mvuba, lese, nyeri, isudu, ndaka, mbo, bira, pere, amba, lika, boa, bali, mba, dongo, lega, wagenia, lengola, metoko, songola, langa, ngengele, binja, bangubangu, boyo, bembe (Anzuluni Bembe), nyintu, bwari, shi, nande, nyanga, hunde, havu, fulero (Musa Marandura), vira, hundi, kete, kunda, kuba, lwalwa, kanyok, lulua, bakwa luntu, songye, binji, mputu, kanincim, lunda, kunda, hemba, bangubangu, lumbu, luba katanga (Laurent Desire Kabila), tumbwe, tabwa, kalundwe, hemba, yeke, ciokwe, lwena, ndembo, minungu, zela, lomotwa, sanga, kaonde, lemba, lamba, bemba, shila, nwenshi, lembwe, ngoma, aushi na lala.**
Muri ibyo bihugu bindi kandi uretse Urwanda n’Uburundi, buri bwoko usanga bufite ururimi rwabwo. Yego hari indimi nini bahuriyeho nk’Igiswahili kivugwa hafi muri ibyo bihugu byose, Icyongereza kivugwa cyane muri Kenya, Uganda, Tanzania ndetse n’Urwanda. Igifransa kivugwa muri RDCongo, Burundi ndetse no mu Rwanda. Igitandukanya amoko atuye Urwanda n’Uburundi n’andi moko atuye ibihugu bituye muri ako karere ni uko ayo moko atuye Urwanda n’Uburundi hafi ya yose avuga ururimi rw’Ikinyarwanda n’Ikirundi kandi mu byukuri izo ndimi zikaba zisa cyane. Ikindi kiranga amoko atuye mu Rwanda no mu Burundi ni amakimbirane n’intambara bihora birangwa hagati y’ayo moko akaba rero atari byo nashatse ko dutindaho muri ubu butumwa. Ahubwo tugaruke ku nkomoko y’amoko atuye Urwanda n’Uburundi.
1. ABATWA
Umutwa Impunyu
Abatwa bo mu Rwanda bagizwe n’amatsinda abiri: impunyu (les pygmees) na batwa tout court. Abatwa b’abarundi kandi nabo ni uko bari.
a) Impunyu ni bagufi cyane kandi nabo barimo amatsinda atatu:
1) Ibijabura (les pataugeurs): batunzwe no guhiga inzobe, inzibyi canke igihura bakaba bibera mu majyaruguru y’Urwanda.
2) Les myrmidons sylvicoles: bibera mu rugano ahakikije ibirunga mu majyaruguru y’Urwanda. Batunzwe no guhiga inzovu n’imbogo biba muri ako karere.
3) Ishabi: Bibera mu majyepfo y’uburengerazuba bw’Urwanda. Abo nabo batunzwe no guhiga inzovu n’imbogo mu karere baherereyemo.
b) Les ceramistes (Batwa): Batunzwe no kubumba
Impunyu aho zitandukaniye n’abandi batwa ni uko zikunda kwibera mu mashyamba kandi bakaba ari bagufi cyane. Naho les ceramistes bo uburebure bwabo ntaho butaniye cyane n’ubw’abahutu. Aba ba ceramists kandi ngo byarashobokaga guhinduka abatutsi igihe umwami yabaga ashatse kubakundwakaza bamwe muri bo. Ku byerekeye inkomoko yabo, amateka ntiyerekana neza aho bageze mu Rwanda cg Burundi baturutse. Andi moko yaje abasanga bibereye muri ivyo bihugu, ubanza ari nayo mpamvu bitwa abasangwabutaka. Nta bushakashatsi nabikoreye ariko iyo witegereje abashinwa cyangwa se abanyakoreya, abenshi muri bo usanga ari bagufi cyane nk’abatwa, aho batandukaniye ni uko gusa abatwa bafite urwasaya runini naho uburebure n’amazuru bijya gusa. Birashoboka rero ko abatwa bashobora kuba barakomotse mu Bushinwa cyangwa se muri Koreya zombi, ibyo bihugu byose kandi bikaba biherereye ku mugabane wa Asia.
2. ABAHUTU
Mobutu Ndadaye Habyarimana Kikwete LDKabila Mugabe Mkapa
Abahutu bari mu itsinda rya Bantu. Batunzwe ahanini no guhinga. Ni barebare buhoro ubagereranyije n’abatwa. Bagize rero hejuru ya 90% by’abanyarwanda bose cyangwa abarundi. Amateka ntavugaho rumwe kuho abahutu bageze mu Rwanda cyangwa mu Burundi baturutse. Ariko bamwe bemezako bageze mu Rwanda baturutse mu cyahoze ari Zaire. Aho naho ngo bakaba barahageze baturutse muri Nigeria, igihugu kiri mu majyaruguru y’uburengerazuba bw’Africa. Abandi bemeza ko ahubwo baturutse muri Tchad, igihugu gituranye na Nigeria. Bakaba kandi ngo barageze muri Africa baturutse muri Australia. Jyewe ariko nitegereje abahutu mbona bajya gusa n’abahindi kavukire bo muri America. Biravugwa kandi ko ngo abahutu bashatse gukora revolution muri Amerika igapfuba noneho bikabaviramo guhunga! Ikaba rero ngo ari nayo mpamvu abanyamerica bikomye abahutu no kubakurikirana hamwe no kubicisha: PLumumba, MNdadaye, JHabyarimana…
3. ABATUTSI
Mandela Nyerere Obama Museveni Kagame Silva Kiir Buyoya
Abatutsi bari mu gatsiko kitwa ABAHIMA bahuje amaraso n’utundi dutsiko tugize abanilotiques banyuze muri Ethiopie. Barangwa n’uburebure bwa 1.80m kandi batunzwe no korora inka!?
Inkomoko y’abatutsi
***Reka nkwibutse amateka amwe n’amwe nawe ushobora kwisomera muri Biblia. Abantu ubwo bari bamaze kugwira mw’isi bahindutse babi cyane kuburyo Imana yagiye ifata ibyemezo binyuranye kugira ngo irebe ko ahari bakwikubita agashyi ariko ntabwo ariko byagenze. Icyemezo cya mbere Imana yafashe ni uko yabagabanyirije imyaka yo kubaho: kuva ku myaka magana urwenda n’indi irenga ikabasigira igera kuri ijana na makumyabiri gusa, (Itang 6:3). Ntibyababujije ariko gukomeza kuba babi kugeza n’ubwo Uwiteka yicujije icyatumye arema abantu mu isi, bimutera agahinda mu mutima (Itang 6:6). Nuko bigezeho Uwiteka ananirwa kubihanganira afata icyemezo cyo kubarimbura, yabivuze muri aya magambo: Itang 6:7- Uwiteka aravuga ati “Nzarimbura abantu naremye, mbatsembe mu isi uhereye ku muntu n’inyamaswa n’amatungo n’ibikururuka n’inyoni n’ibisiga byo mu kirere, kuko nicujije yuko nabiremye”. Imana ariko irebye muri ba bantu babi yabonyemo umugabo witwaga Nowa wari umukiranutsi, watunganaga rwose kandi akagendana n’Imana (Itang 6:9). Nuko Imana itegeka Nowa kubaza inkuge. Nowa abaza inkuge. Amaze kubaza inkuge Imana imutegeka kwinjira mu nkuge hamwe n’umugore we n’abana be n’abakazana be n’ibindi bintu byose bifite umubiri nk’uko amoko yabyo ari bibiri bibiri. Nowa yabigenje nk’uko Imana yamutegetse, arangije Imana yohereza malaika afunga umuryango wa ya nkuge noneho Imana iteza umwuzure urimbura ibintu byose bifite ubugingo byariho muri icyo gihe. Reka nkubaze akabazo mbere y’uko nkomeza: iyi ni jenoside, cyangwa? Noneho umwuzure umaze gukama Nowa asohoka mu nkuge n’abo yinjiranyemo n’ibindi byose. Abahungu ba Nowa binjiranye nawe mu nkuge bari batatu gusa: Shemu, Hamu na Yafeti hamwe n’abakazana be batatu n’umugore we. Ni ukuvuga ko nyuma y’umwuzure isi yari ituwe n’abantu batageze ku icumi. Abo rero nibo Imana yaje guha umugisha ibategeka bushya kubyara, kororoka no kuzura isi.
Hamu yabyaye Kanani. Hagati aho ariko Nowa yatangiye guhinga ubutaka, ateramo uruzabibu, anywa vino yarwo, arasinda, yambara ubusa mu ihema rye (Itang 9:20-21). Hamu se wa Kanani, abona se yambaye ubusa, abibwira bene se, bari hanze (Itang 9:22). Shemu na Yafeti benda umwambaro, bawushyira ku bitugu byabo, bagenza imigongo, batwikira ubwambure bwa se: kandi kuko bari bamuteye imigongo ntibarora ubwambure bwe (Itang 9:23). Noneho umva ibyakurikiye: Nowa arasinduka, amenya ibyo umuhererezi we yamugiriye, aravuga ati “Kanani avumwe”. Wibukeko uwo uvumwe ari mwene Hamu, muri make havumwe umwuzukuru n’abazamukomokaho bose. Ukomeje rero usanga Kanani yaraje kubyara Sidoni na Heti. Yabyaye n’Abayebusi, Abagirugashi, Abahivi, Abaruki, Abasini, Abanyaruvadi, Abasemari n’Abahamati. Nuko rero imiryango y’abakomoka kuri Kanani irakwira. Urugabano rwabo rwaheraga i Sidoni, rukagenda rwerekeye i Gerari, rukageza i Gaza: rukagenda rwerekeye i Sodomu n’i Gomora na Adima n’i Seboyimu, rukageza i Lesha. Umuvumo rero wakomeje kubakurikirana. Muribuka ibyabaye i Sodomu na Gomora: ubwa mbere ni uko abami b’ibihugu bikikije Sodomu na Gomora bafashe icyemezo cyo gutera Sodomu na Gomora. Barahatera abami b’i Sodomu na Gomora barahunga bagwa mu nzobo zuzuyemo ibumba, nuko abacitse ku icumu bahungira ku misozi. Ibintu byose bya Sodomu na Gomora muri icyo gihe byaranyazwe ndetse na Loti umuhungu wabo wa Aburahamu wabagayo afatwa mpiri. Abantu b’i Sodoma na Gomora kandi bakomeje kuba babi kuburyo Imana yaje gufata icyemezo cyo gutwika Sodomu na Gomora, hagakira Loti wenyine n’abakobwa be babiri, kandi nawe wibuke ko bageze imbere akaza kubyarana nabo. Ntabwo rero umuvumo wakurikiranye abari i Sodomu na Gomora gusa, ahubwo n’abandi bari mu bindi bihugu Imana yarabibambuye ibiha Abrahamu n’abana be. Umva nk’aho Imana igira iti: Kuva 23:23 – Kuko marayika wanjye azakujya imbere, akakujyana mu Bamori n’Abaheti n’Abaferizi n’Abanyakanani n’Abahivi n’Abayebusi, maze nkabarimbura. Usubiye haruguru gato usanga aba ari ba bana cyangwa ya miryango yakomokaga kuri Kanani wavumwe na sekuru Nowa. Ahangaha rero Imana yavuganaga na Mosi imwereka uko azigarurira ibi bihugu byari bituwemo n’aba bantu bavumwe. Kubera ko ibyo bihugu Imana yari yarabisezeranyije Aburahamu. Hagati aho kandi, ibitabo binyuranye nasomye, bigenekereza ko abantu bambere babayeho ku isi batangiriye mu Burasirazuba bwo hagati. Aho Biblia yita Edeni, ni nko muri Irak ya none. Ba Nowa rero, Sodomu na za Gomora ni mu byerekeye aho za Irak. Imana rero ihamagara Aburahamu yamuzanye Kanani (Israeli y’ubu) imukura muri Irak. Ariko muribuka ko habaye inzara zinyuranye zituma ahungira muri Egypte, hanyuma n’abuzukuru be barimo Yosefu baje guhungira muri Egypte kandi uwo Yosefu niwe waje kugirwa Ministri w’intebe wa Egypte. Igihe cyarageze rero Abisiraeli Imana ibasubiza mu gihugu cyabo ikoresheje Mosi. Ariko icyo gihugu nticyabagamo ubusa. Abisraeli bamaze guhunga inzara, cyigaruriwe na bene Kanani bavumwe. Abisraeli bagarutse ibyo bivume byarakubiswe birahunga bikwira imishwaro. Abirukiye muri Afrika nibo banyuze muri Egypte, bamanuka bakurikiye uruzi rwa Nili, bagera muri Sudani, Eritrea, Ethiopia, Uganda, Rwanda, Burundi, Tanzania, Lesotho n’ahandi. Ninayo mpamvu abenshi muri bo bitwa Nilotics, bagenda bakurikiye uruzi rwa Nili. Nta rurimi rwihariye bagira, bafata ururimi rw’aho bageze kandi bagahindura amazina bitewe n’aho bari. Ariko amazina rusange yabo ni Nilotics nabo barimo udutsiko 3: high land (wadatoga), plains (maasai) na river lac (jaluo); Southern Cushitic (wambulu) n’Abahima (abatutsi). Umuvumo niwo wabakuye muri Irak. Bagenda rero bazerera kandi uraza gusanga batagenzwa n’ubusa. Bagendana n’abami babo aho bageze hose bagahita bigarurira ubutegetsi hanyuma bakaza kubuvanwaho ku ngufu. Icyo bahuriyeho bose bose ni amaraso bavanye muri Ethiopia ikaba ari nayo mpamvu ituma mbashyira mu gatebo kamwe.
UGANDA
Imana ubwo yahamagaraga Aburahamu ikamubwira kuva mu gihugu cya URI (Irak) ngo ajye mu gihugu izamwereka, Kanaani (Israeli), ntabwo yahavuye yihishe. Ahubwo yazanye n’umugore we Sara (bari batarabyarana), n’abaja be n’ubutunzi bwose yari afite. Nubwo Biblia itavuga amazina yose y’abantu bamwomyeho, ariko birumvikana ko hari abantu bamukurikiranye, bihamagaye barimo Loti akaba ariwe waje kwibera i Sodomu na Gomora ahari hatuwe na bya bivume twabonye haruguru. Abisraeli rero igihe bahungaga inzara, ibyo bivume byo muri Sodomu na Gomora byabonye umwanya wo kwigarulira ibihugu byabo. Ariko Abisraeli bavuye muri Egypte aho bari barafashweho ingwate bakagirwa abacakara, Imana yabahaye ingufu zo kunesha abari barigaruriye ibihugu byabo noneho abatsinzwe bakwira imishwaro naho aba resistants basigaye nibo bitwa abanyapalestina. Kuberako ibyo bihugu bigize Kanaani byari bituranye na Egypte, abatsinzwe bahitaga birukira muri Egypte. Nk’uko twabonye ariko ko bari bafite ingeso yo kwigarurira ibihugu bitari ibyabo, Egypte yo ntibayishoboye kandi wibukeko yahoze ari cyo gihugu cy’igihangange ku isi. Ntibashoboye rero kuyigarurira ahubwo barikomereje bakurikiye uruzi rwa Nili binjira muri Sudani. Muri Sudani bahahuriye n’ubutayu, ubukene n’ibindi, bituma bamwe muri bo bikomereza binjira muri Ethiopia. Kubera ko batemera gutegekwa ariko, urasanga Ethiopia nayo barayigabanyijemo ibice bibiri bamwe bakirunda ahitwa Eritrea, abandi bagakora agahugu kitwa Djibouti, abandi bakinjira muri Somalia. Muri Sudani kandi naho ntibashoboye kubaha ubutegetsi bw’abarabu ahubwo ubu bigaruriye aho muri Sudani nyine agahugu kitwa South Soudan. Ubu niko bari kuryaniramo (2014). Reka nkwereke ukuntu bashoboye (kwigarurira) cyangwa se kwinjira no gutura muri Uganda:
Ubwa mbere wibuke ko Uganda yahoze ari igihugu cyera cyane kuburyo kigeze kwitwa ikigega cy’Afrika. Aba bakanani bahageze rero, hari nko mu mwaka wa 1000 AD, basanze Uganda ituwe n’aba Bantu gusa. Baje (abakanani) bari mu mitwe itatu: abo bitaga Abatembuzi, abandi bitwaga Babito, naho abandi bakitwa Bachwezi. Mbere gato y’uko ariko iyo mitwe maze kuvuga igera muri Uganda, hari undi mutwe wabo wahageze witwa Luo. Noneho rero ubwo birema udutsiko ahegeranye n’ikiyaga cya Albert mu burengerazuba bwa Uganda. Uko binjiye rero muri Uganda ntabwo byasobanutse neza kuko bataje ku mugaragaro. Binjiye nk’abacengezi. Hanyuma icyaje kugaragara nuko buhoro buhoro les Bantu baje kubona bagasanga imidugudu imwe n’imwe ituwe n’abantu batazi aho baturutse. Nabo kandi ntibashatse kuvuga aho baturutse ahubwo bemejeko bavuye mu ijuru akaba ari naho batangiye kwiyitira ibimanuka. Barangwaga n’ubusambanyi bukabije. Wibuke icyatumye Imana itwika Sodoma na Gomora ko ari ubusambanyi bwabo. Abantu baho aribo nyine aba bageze muri Uganda, barasambanaga abagabo ku bagore, abagabo ku bagabo kuburyo bashatse no gusambanya abamaraika i Sodoma na Gomora. Bageze muri Uganda rero byababereye intwaro yo gutuma bororoka no gukwirakwira muri Uganda. Muri za 1980 Uganda yigeze kuba iya mbere mu bwandure bwa sida kubera nyine ubwo busambanyi. Museveni we ahora yipimisha uretseko ibisubizo abigira ibanga! Izina Bachwezi mu Kinyarwanda risobanura Abaswezi. Bakoraga rero akazi ko kuragira inka zabo, bamara guhaga amata bakahuka mu bagore bagaswera. Mu gihe gito rero byatangiye kugaragara ko abagore bose bo mu turere abo baswezi bari barakozemo infiltration, abo bagore batangiye kubyara abantu batazwi, batamenyerewe muri Uganda noneho bibatiza akazina Abahima ariko bashakaga kuvuga Abahamati. Iyo kandi witegereje ingendo ndende bakoraga mu gihe kirekire bimuka mu gihugu bajya mukindi, uhita ubonako batagendanaga n’abagore babo uretseko nta nabo bagiraga. Ntibashoboraga rero gufata abagore b’abandi bitije ngo babajyane. Ahubwo bashoreraga inka zabo bakagenda…
Noneho reba izi ngendo ndende zishobora kuba zaramaraga amezi n’imyaka mu nzira. Abagabo gusa n’inka zabo. Kandi twabonye ko barangwaga no guswera. Noneho ibaze bari mu nzira bagenda nta bagore babarimo, iyo abo bagabo bashakaga guswera bakoraga iki? Tekereza kandi ko mu nka babaga bashoreye harimo n’izimbeyi. Urasanga iyo byagezaga nijoro bageze aho bakambitse, bamaze gukama amata no kunywa, inka nazo ziryamye ngo ziruhuke, urasanga abo bagabo b’abaswezi baratangiraga bakimya za nka z’imbyeyi! Ntushidikanye kubyemera kandi wibukeko zimwe na zimwe muri izo nka zitaribwaga kandi na n’ubu niko bimeze. Aho ziboneka cyane cyane muri Uganda, ntabwo ziribwa. Ntabwo inyama zazo ziribwa, ahubwo iyo izo nka zipfuye zirahambwa nk’abantu. Reka nkomeze nkwibutse niba utibuka. Uribuka inka bita inyambo (reba ku photo), zifite amahembe meza maremare. Kandi inyinshi muri zo uzasanga ari imbyeyi zatoranyijwe. None se uzi impamvu inyama zazo zitaribwa? Impamvu nta yindi rero ni iyo nakubwiye haruguru, ntabwo ari inka ahubwo ni abagore babo, iyo bigeze nijoro barazisweraga. Abo baswezi rero ntabwo ari organized mu guswera no kubyara gusa. Ahubwo barimo ibice bigera kuri bine: abacye muri bo bari abahinzi, abandi bari inzobere mu kuragira inka, abandi ari inzobere mu by’amategeko, cyangwa kuyobora, naho abasigaye bakaba inzobere mu kulinda. Iyo babaga bari mu ngendo zabo rero buri wese yabaga azi icyo agomba gukora. Ntabwo bagendaga kandi badafite umutware cyangwa umwami. Ariko nk’uko bigaragara, nubwo bashoboye kwiyongera cyane muri Uganda, ntabwo bashoboye kuyigarurira rugikubita ngo bayitegeke, ahubwo bakomeje gukwirakwira muri Africa y’uburasirazuba. Bari inzobere kandi mu byo kwimuka, usibyeko ibyo byo ari umuvumo wabibateraga. Ubwo bamanukaga bavuye Egypte, bashyize inkambi zikomeye muri Soudani no muri Ethiopia. Ubwo rero bazaga muri Uganda, bari baturutse mu nkambi ya Soudani. Abari mu nkambi ya Ethiopia, bamanutse berekera za Kenya.
KENYA
Nk’uko twari tumaze kubibona, Kenya aba Nilotiques bayigezemo baturutse muri stock yabo yabaga muri Ethiopia, abo ni nk’aba Maasai, Karamajong n’abandi. Abandi baturutse muri Uganda ni nk’aba Jaluo cyangwa Luo barimo uwitwa Laila Odinga uherutse kuba Ministiri w’intebe wa Mwai Kibaki. Ubanza kandi ngo uwo mujaluo w’umunyapolitiki kabuhariwe muri Kenya ngo ashobora kuba adashyukwa, ikaba ari nayo mpamvu yabuze amajwi ku ruhande rw’abagore ubwo yiyamamarizaga kuba perezida wa Kenya! Aba bajaluo rero bakomeje ururimi rwabo kandi ntibagarukiye muri Kenya gusa, ahubwo barakomeje bagera no muri Tanzania. Abamaasai nabo bakomeje ururimi rwabo ndetse n’umuco wabo nk’imyambarire yo kwitera imyenda bose abagabo n’abagore. Umugabo w’umumaasai umubwirwa n’uko yitwaza inkoni n’inkota. Abo rero bashobora kuba baraturutse muri rya tsinda ry’abashumba. Abo rero nabo barakomeje bagera no muri Tanzania. Abajaluo bo muri Uganda, Kenya na Tanzania barumvikana ku rurimi rw’i Kijaluo. Abazwi cyane ni nk’uwo navuze Laila Odinga wo muri Kenya na Barack Obama, pereziza wa USA muri ubu ndi kwandika (2014).
TANZANIA
Ba baswezi twabonye haruguru bamaze kubyara no kororoka muri Uganda, bakomeje no kumanuka berekera muri Tanzania. Bahageze (muri TZ), bamwe barahagumye, ariko abandi bahise baromboreza iyo mu Rwanda no mu Burundi. Abagumye muri TZ ni nk’abahaya, wadatoga cyangwa abamang’ati, abangassa, abamaasai: barimo umunyapolitike wabaye ministiri w’intebe wa TZ ku bwa Kikwete hanyuma akaza kwegura kubera impamvu zerekeranye no kunyereza umutungo, Eduald Lowassa , akaba ari we ushobora gutsinda amatora ya 2015, abajaluo, iraqw, goroa, burungi n’abandi. Abagiye mu Rwanda no mu Burundi akaba ari nabo biswe abatutsi, bamwe muri bo baje gusubira muri Tanzania bitewe n’impamvu z’ubukungu bagezeyo biyita abanyaturu, abahangaza (bakaba kandi bivugira ikinyarwanda), abazanaki, barimo Mwalimu Julius Nyerere, wazinza, wanyambo (nabo bavuga ikinyarwanda), wambulu, barimo uwitwa Fredrick Sumaye (nawe ari mu baharanira kuyobora TZ) wabaye ministiri w’intebe wa Tanzania ku bwa Mkapa, bakaba kandi barimo n’undi mugabo witwa Dr Willibrod Slaa uri secretaire general w’ishyaka rya CHADEMA rirwanya CCM iri kubutegetsi, uwo kandi aherutse kwiyamamariza kuyobora Tanzania aba uwa kabili, yahoze ari umupadiri abishingukamo ajya kwiswerera abagore ku mugaragaro! Ntabwo rero abatutsi bageze mu Rwanda no mu Burundi bahahamye nk’uko ubibonye, ahubwo bamwe muribo basubiye muri Tanzania. Imvururu zabaye mu Rwanda kandi muri za 59, zatumye abandi batutsi bahungira muri Zaire noneho bahageze biyita abanyamulenge, barimo abitwa ba Bizimana Karahamuheto, Azarias Ruberwa ndetse na Joseph Kabila hamwe n’abandi. Muri izo mvururu kandi hari n’abandi batutsi bahungiye muri Uganda bahageze bishyiriraho ubwoko bita abanyarwanda, abo ni nka ba Kagame, Rwigyema, Nyamwasa, etc. Abo (banyarwanda) rero baje kugaruka mu Rwanda biyise inkotanyi ariko mu by’ukuri bakaba bari iNYENZI.
BURUNDI
Abatutsi bageze i Burundi baturutse muri Tanzania aho bari bafite inkambi mu karere ka Karagwe. Abatutsi b’abarundi rero batandukanye gato n’abatutsi bo mu Rwanda. Nk’uko twabibonye haruguru aho, les Bachwezi cyangwa se abaswezi hari uturere bari barigaruriye muri Uganda nka Bunyoro (umwami waho yitwaga Isingoma), Buganda (umwami waho yitwaga Kato), na Busoga (umwami waho akaba yaritwaga Kiiza). Umututsi rero warindaga irembo ry’umwami wa Bunyoro witwaga Ruhinda yaje kwigaragambya, yanga akazi ko kuba umurinzi w’irembo. Noneho akora ikintu kimeze nka Rebellion, yifatira iye ntara muri Uganda yitwaga Nkole. Abanyankole rero niwe bakomotseho. Abo ni nka Museveni, perezida wa Uganda. Muri urwo ruhererekane rwabo, ninaho havuye umututsi witwaga Cambarantama akaba ari nawe uvugwa cane mu batutsi batangije Uburundi. Nk’uko twabibonye, kubera impamvu z’ubukungu, bamwe mu batutsi basubiye muri Tanzania akaba ari nabo twavuze haruguru: wazinza, wazanaki, akaba ari nabo Nyerere akomokamo. Wibuke kandi ko ishyaka rya UPRONA ryashyizweho na Nyerere afatanyije na Rwagasore , ivyo kandi bikaba byarakorewe i DSM muri Tanzania, hari mu mwaka wa 1962.
RWANDA
Nakubwiyeko abaswezi bakiri muri Uganda barimo ibyiciro binyuranye bitewe n’icyo bakoraga. Nanakubwiyeko bamwe bari abahinzi, abandi abashumba, abandi abanyamategeko naho abandi ari abarinzi. Mu kanya kandi maze kukwereka ko abatutsi b’i Burundi bo baturutse mu ruhande rw’aba barindaga ubwo umwe muri bo yigaragambyaga (Ruhinda). Icyagaragaye ku batutsi bageze mu Rwanda ni uko bazanye ibisa n’ibyo abaswezi bo muri Uganda bari bafite mu byiciro by’abashumba n’abanyamategeko. Bagiye mu Rwanda rero bambutse uruzi rw’Akagera baturuka mu karere ka Karagwe muri Tanzania aho bari bafite inkambi ahitwa i Bweranyange. Bajya kwambuka uruzi rw’Akagera bicaye ahantu bahiga umuhigo noneho barambuka nuko abahutu n’abatwa bari mu Rwanda bagiye kureba babona bajwemo, babona abantu barebare bifitiye imikumbi y’inka zabo binjiye mu Rwanda. Ibyo kuyobora cyangwa se amategeko, kurwana n’ibindi, babyigiye mu makambi yabo aho banyuraga hose uhereye muri Egypte, Sudani, Uganda, Tanzania, hanyuma Urwanda. Bageze mu Rwanda bifitiye umwami, inka n’abasirikare babarinda. Kubera organization abatutsi bazanye, intwaro n’ubukungu (inka), abahutu batsinzwe batarwanye, byabaye nka forfeit. Abo mu bwoko bw’abanyiginya kandi nibo bari bazobereye mu byo gutegeka, ni nabo umwami yaturukagamo. Nubwo amateka amwe n’amwe avugako abami ba mbere b’Urwanda baturutse mu ijuru ariko ibyo ntaho bihuriye ahubwo kwari ukuyobya uburari ngo abahutu batazigera bamenya aho abatutsi baturutse. Aho baturutse nyine ni aho bitorezaga mu makambi ubwo bamanukaga baza mu Rwanda. Abatutsi rero bamaze kugera mu Rwanda kubera ibibazo by’ubukungu, bamwe muri bo basubiye muri Tanzania abo ni nk’abanyaturu, abahangaza, n’abandi. Mu mvururu zabaye mu Rwanda muri 59 hahunze n’abandi batutsi bamwe bajya muri Uganda barimo ba Rwigyema na Kagame, abandi bajya i Burundi barimo Dr Muligande, naho abandi bahungira muri Zaire bagezeyo biyita abanyamulenge. Aba baswezi rero nta rurimi rwihariye bagira. Biga ururimi rw’aho bageze n’imico yabo ariko intego yabo iba ari ugushaka kubategeka. Ngirango wiboneye aho abatutsi baturutse, inkomoko y’umuvumo ubakurikirana ikaba ari nayo mpamvu ituma bagenda barwana bitiza ibihugu ariko kubera umuvumo ubariho, bakomeza gukubitwa no gutsindwa, kwicwa, gutwikwa, gutsembwa, kwirukanwa, kuzerera, n’ibindi bisa nabyo, ngayo nguko! Mu butumwa butaha nzakubwira ku byerekeye reseaux z’abahima zigamije kwigarurira akarere k’ibiyaga bigari, ntuzacikwe rero!***
4. ABAHUTU B’ABATUTSI
Gen Gatsinzi FTwagiramungu PCRwigema AGasana Rusesabagina Rucagu CMkasi GenRwarakabije
Nubwo abatutsi bageze muri Uganda batashoboye kwigarurira igihugu cyose ngo bashyireho ubwami nk’uko babikoze mu Rwanda, ariko hari uturere bigaruriye. Nkuko twabibonye ariko, Uganda yari ituwe na les Bantu gusa. It means ko no muri utwo duce bigaruriye harimo les Bantu. Abo rero ba Bantu bagizwe ingwate noneho bayoboka les nouveaux venus kuburyo ces derniers batangiye kujya babagendana aho bimukiye hose kugirango babakorere. No mu Rwanda rero barabahageranye akaba rero ari bo nise abahutu b’abatutsi. Bashobora kwiyita abahutu iyo bari mu bahutu, bashobora no kwiyita abatutsi iyo bari mu batutsi. Ariko ahanini bakunda kwibanira n’abatutsi no kubakurikira aho bagiye no kubakorera. Abo ni nk’abo ujya wumva barimo uwitwaga Rucyeba warwaniraga inyenzi. Ni les Bantu bagendana n’abatutsi bakamera nk’abagaragu babo en permanence. –c’est deplorable-
5. ABAHUTSI
ILipumba BRutayisire LNyangoma PNtavyohanyuma HLajabu PNkurunziza
Nubwo abahutu bakunze kwibwira ko intwaro ikomeye abatutsi bakoresheje bayobya abahutu ari abakobwa b’abatutsikazi abatutsi bashyingiraga abahutu, nagirango jye nkwereke indi ntwaro bagendana kandi ikaba ari nayo ikomeye kurusha izindi. Iyo ntwaro nta yindi ni iMBORO.
Tega amatwi wumve:
Binjira muri Uganda, seuls les hommes se sont infilitres noneho batangira kubyarana n’abagore basanze muri Uganda (les Bantukazi) akaba ari nayo mpamvu babise abaswezi. Bageze mu Rwanda rero izo mboro barazizanye akaba ari nazo zarikoze. Ariko se abahutu tuzibeshya kugeza ryari? None se bororotse bakoresheje iki? Reka mbanze nkwibutse ibyo wibuka. FPR imaze gufata Urwanda, abagore bose bari mu Rwanda bahise basama inda (abakobwa batari barongorwa, abagore batandukanye n’abagabo hamwe n’abapfakazi). FPR ivuye mu Rwanda yerekeye iya RDC kandi ushobora kwibeshya ko baba bajyanywe no gufata ubutegetsi gusa. Non, ahubwo iyo abasore b’abatutsi bahageze bakora akazi ko kwirirwa bateragura abagore b’aho bageze amada. Ni ukuvuga ko nyuma y’umwaka umwe gusa niba nko muri Zaire harinjiye abahungu b’abatutsi ibihumbi 10 gusa, nyuma y’umwaka umwe gusa abatutsi bikuba kabiri cyangwa gatatu. Bafite rero integano ebyiri: Kubyara abatutsi no kwica abahutu (les bantu) ku buryo ubishyize ku myaka myinshi uzasanga abatutsi (abahima) barusha ubwinshi abahutu (bantu). Wumvise intwaro ikomeye bakoresha? Ni imboro. Ni nayo rero bakoresheje binjira mu Rwanda. Bafataga abakobwa b’abahutukazi bakabatera amada, cyangwa se n’abagore bafite abagabo noneho bakabyara abatutsi. Umva uko document ya Charles Nkurunziza yakorewe i Bukavu 1995 ibivuga: le monarque Tutsi Munyiginya faisait tout pour epouser (guswera) une fille de la famille hutu regnante… Muri abo bavutse rero iyo harimo abakobwa, iyo umwe muri bo arongowe n’umuhutu, abana babyaye bitwa abahutsi. Wumvise aho byaturutse? Tega amatwi. Nta mugore w’umututsikazi originale ubaho. Ahubwo iyo umututsi ateye inda umuhutukazi bakabyara umwana, uwo mwana aba ari umututsi a 100%. Iyo rero uwo mwana uvutse ku mugabo w’umututsi n’umugore w’umuhutukazi ari umukobwa, akaza gukura akarongorwa n’umuhutu, umwana babyaranye niwe witwa umuhutsi, 50% tutsi and 50% hutu. Reka nkwibutse noneho uko byagenze muri Uganda. Ntabwo abaswezi bazanye n’abagore. Ahubwo baracengeraga, bagasambanya abagore b’abahutukazi bo muri Uganda, noneho biza kugaragara ko havuka abantu batamenyerewe nyuma biza kugaragara ko hari abantu bihishe mu bagore bakajya babatera amada igihe abagabo babo bagiye mu yindi mirimo. None se ayo mada bayabateraga bakoresheje iki? Imboro mon cher. Faites attention, intwaro ikomeye cyane abatutsi bakoresha ni imboro. Se wa Barack Obama ageze muri USA, icyo yakoze gusa ni ukurongora une femme americaine and then bakabyara umujaluo none ubu ni perezida wa USA muri ubu ndi kwandika ubu butumwa. Mu Rwanda rero abatutsi bahageze, ont fait de meme. Bateye abahutukazi amada babyarana abana. Kandi uraza gusanga umugabo w’umuhutu wigiraga indakoreka yaricwaga agashahurwa noneho imisango ye (imboro n’amabya) bikambikwa Kalinga ali yo ngoma nkuru yabaga i Bwami. Wigeze wibaza impamvu bacaga abagabo imboro n’amabya? None se wigeze wumva ko babiretse? Muri za Byumba n’ahandi FPR yanyuze abagabo b’abahutu benshi barashahuwe. Iyo bamaze kugushahura bahita bafata umugore wawe bakabyarana nawe. Noneho ubu ikigezweho ni ukubafunga burundu abahutu ngo ntibabyare. Ibyo rero ngo bakabikoresha bifashishije ubuhanga bugezweho, bakabyita ko ari ukugabanya imbyaro ariko burya ni uburyo bwo kubuza abahutu kubyara. Abahutu tuzasinzira kugeza ryari? Dukangukeeeeeee!
6. ABAJENOSIDERI
ColBagosora DrSindikubwabo IrMbanenande MrAkayezu MNgirumpatse JKambanda FNahimana
Nkuko twabibonye mu butumwa bwa kabiri bugenewe abahutu baba hanze y’Urwanda, nyuma y’imvururu zabaye mu Rwanda muri 94 zigahitana abatutsi benshi kuruta mu bindi bihe hagiye habaho ubwicanyi, umuryango wa l’onu wabigereranyije n’ubundi bwicanyi bwabaye mu bindi bihugu noneho basanga bisa na genocide noneho babwita genocide. Fpr rero nayo ibibonye ityo, abahutu bose bari mu Rwanda iyo genocide iba, ibita abajenosideri. Ku bwa FPR rero ijambo JENOSIDERI ni synonyme y’ijambo UMUHUTU!
7. ABANYAMAHANGA
R Dallaire M Masse George RTLM
Abanyamahanga ni abantu bose baba mu Rwanda canke mu Burundi badafite ubwenegihugu bw’igihugu cy’Urwanda canke Uburundi. Harimo abavuye mu bihugu byo muri ako karere cyane cyane nka RDC, Uganda na Tanzania. Hari ariko n’abavuye mu bihugu bya kure b’abazungu cyangwa se abahindi cyangwa abarabu bibera mu Rwanda no mu Burundi kubera impamvu zinyuranye. Hari ariko n’abasomali bahunze imvururu zibera mu gihugu cyabo n’abandi n’abandi. Reka nkubaze akabazo: ubu ubona koko umurundi uba mu Rwanda akwiriye kwitwa umunyamahanga cyangwa se umunyarwanda uba i Burundi ubona akwiriye kwitwa impunzi? Bitekerezeho.
8. ABAMETISI
Bemba Saolona Kengo wa Dondo Moise Katumbi
Aba banyamahanga baba mu Rwanda canke mu Burundi tumaze kubona, iyo barongoye cyangwa barongowe n’abanyarwanda canke abarundi abana bavutse muri urwo ruvange bitwa abametisi. Iyo rero ari umumetisi wabyawe n’umuzungu n’umwirabura uzamubwirwako uzabona ari imvange y’umuzungu n’umwirabura. Ariko nk’abametisi babyawe n’abanyafrica ku banyarwanda canke abarundi, ntushobora kubatandukanya n’abanyarwanda canke abarundi basanzwe.
9. ABATWATSI
Twatangiriye ku batwa none reka turangirize ku batwatsi. Mu gihe twarebaga ibyo abatwa hari abo twabonye bashoboraga gukundwakazwa n’abatware kubera imirimo bakoraga. Batumwaga gukora ibintu abatutsi batashakaga gukora ku mugaragaro. Nibo batumwaga gufata cyangwa se kwica abahutu babaga barigometse ku mwami. Muri abo batwa rero biberaga ku batware cyangwa se i bwami, harimo n’abatwakazi. Uribuka intwaro abatutsi bagendana? Noneho aba batware b’abatutsi biswereraga aba batwakazi bakibyaranira abana. Nakubwiye n’ibyerekeye kuroha abakobwa b’abatware batwise ibinyendaro. Umva uko byagendaga: Iyo aba batwa batumwaga kuroha aba bakobwa b’abatutsikazi mu mashyamba, wibukeko bafite experience yo kwibera mu mashyamba, babagezaga mu mashyamba aho kubaroha bakabarinda kugeza igihe bazabyarira noneho ndetse bakabarongorera aho nyine mu mashyamba bakabyaranirayo abandi bantu. Abo bantu babyawe n’umututsikazi warongowe n’umutwa bitwa abatwatsi. Urugero ni umutwatsi ubyina mu itorero ry’igihugu cy’urwanda ryitwa urukerereza witwa (Bwanakweli). Noneho garuka kuri ba bagore b’abatwakazi basigaraga i bwami cyangwa se ku batware. Ba batware ntibibazaga icyatindije ba bagabo b’abatwa bagiye kuroha abakobwa babo batwise ibinyendaro. Ahubwo abo batware nabo babonaga umwanya wo guhita batangira guswera ba bagore b’abatwakazi basigaye aho ngaho. Kandi iyo habaga hari umwana uvutse, yitwaga umututsi! Nujya kureba rero urasanga aho abatutsi bari hibera n’imikino yo guswerana. Ariko wibukeko atari imikino. Ils font cela tres serieusement. Kuko bagomba kwiyongera and then bajye gufata ibihugu. Burya rero bakoresha imboro zabo. IMBORO, IMBORO, IMBORO, IMBORO, IMBORO, IMBORO, IMBOROOO!
***Uru ruvange rw’amoko rero ahanini rwazanywe no kuba abantu barabanye igihe kirekire noneho bagatangira kurongorana hagati yabo. Ariko mfite akabazo: uribukako abatutsi(kazi) banena abahutu(kazi)? None se ubu iby’abahutu kurongora (guswera) abatutsikazi byatangiye bite? Nubwo abanyamateka bo bavugako abatutsi bashyingiraga abakobwa b’abatutsikazi abatware b’abahutu kugira ngo babone uko bigarurira intara zabo, ariko jye hari ukundi mbibona. Uribuka ko nta mututsi wakoraga akazi k’ubugaragu? Uribuka ndetse ko nta muhutu wajyaga ku rugamba? Abarwanyi bose se nyine ntuzi ko bari abatutsi, ko aribo bonyine babaga baratorejwe kujya ku rugamba? Abahutu bashoboraga kuba ibitsimbanyi -kwikorera iminyago yafashwe ku rugamba- ariko si bose. Noneho tuvugeko habayeho urugamba, ingabo zigatabara, zigizwe n’abatutsi gusa, ziyobowe n’abatware b’ingabo b’abatutsi, ndetse urugamba rwakomera, n’umwami agatabara. None se abagore b’abatware n’ab’umwami basigaranaga na ba nde? Ni abagaragu si byo se? Abahutu b’abagabo kuko aribo bajyaga guhakwa. Nonese ubwo urugamba iyo rwamaraga igihe kirekire, abo bagore b’umwami n’ab’abatware bakageza ubwo bashatse iMBORO babigenzaga bate? Kubera ko abo bahutu (abagaragu) babaga bafite ubwoba, abo batutsikazi cg se abo bagore b’umwami cg b’abatware, bibambazaga ku bagaragu babo b’abahutu kugeza ubwo bemereye kubaswera. Ibuka Yozefu na muka Pontifa muri Egypte. Nonese ubwo iyo urugamba rwakomezaga byagendaga bite? Ba bagore b’abatutsikazi, bakomezaga kwisweza ba bagaragu b’abahutu kandi wibukeko nta kapote zabagaho. Noneho reba umugore w’umwami atewe inda n’umuhutu w’umugaragu! Noneho umwami yava ku rugamba agasanga ikigore cye kiratwite! -ntabwo kandi ibyo gukuramo amada byabagaho- Ntabwo rero umwami yajyaga ku karubanda ngo avuze akaruru ngo umugore we umugaragu yamuteye inda. Iyo agira atyo abahutu benshi bajyaga kubimenya. Hagati aho hari data wacu wajyaga yirahira ko yigeze guswera umugore wa shebuja kuri ubwo buryo! Nubona rero hari abahutu bagikurikirana abatutsi ngo bakorane umenyeko bashaka gusangira nabo ibituba by’abagore babo! Ils tendent vers kuba abagaragu! Ahubwo wa mwami n’abiru be barabihishaga, ariko wa mugaragu agafatwa agacibwa imboro n’amabya (imisango) bikambikwa Kalinga. Ibyo rero byarahishwaga ariko wibukeko bitahanagurikaga mu mitima y’abo bami cg se abatware babyariwe n’abagaragu. Ni naho havuye wa mugani uvuga ngo “imfura ishinjagira ishira”. Niba ubyemeye rero, ubwo wemeye ko hari n’abahutu bavukanaga imbuto noneho bakaba abami ariko ntibimenyekane bikamenywa n’abiru gusa! Utangiye kubona impamvu abatutsi batwita ibicucu? Nous ignorons de si petites histories, nta kindi. Ubwo se usanze Kigeli ari umuhutu wabigenza ute!?
Kuki abantu batandukanye gutya Imana yashatse ko babana mu Rwanda na Burundi?
Niba warakurikiranye amateka y’Imana, urasanga nta bantu Imana ikunda nk’Abisraeli. Imana yabatoranyije uhereye kuri Aburahamu, Isaka,Yakobo, n’ababakomokaho bose. Ariko se uribuka ibintu Abisraeli banyuzemo byose kandi na n’ubu bikaba bigikomeza? Amapfa, guhunga, ubucakara (nagereranya n’ubuhake) bakoze mu misiri, intambara banyuzemo mu butayu basubira mu gihugu cyabo na n’ubu kandi izo ntambara zikaba zigikomeza n’ibindi. Iyo urebye Israeli, usanga ari agahugu gato kari mu Burasirazuba bwo hagati. Ushatse wakagereranya n’Urwanda canke Uburundi. Nubwo abisraeli bayobora igihugu cyabo ariko haracyarimo utuntu tumeze nka poches de resistances tuyoborwa n’abanyapalestina. Aba banyapalestina kandi nubwo batava ku izima (nk’abatutsi), bakomeje intambara n’abisraeli bakaba kandi bafite intara bayobora mu burasirazuba bwa Yerusaremu no mu ntara ya Gaza, ni bacye cyane kandi ubagereranyije n’abisraeli. Reka tugereranye abanyapalestina n’abatutsi bo mu Rwanda canke mu Burundi. Abanyapalestina ni bake cyane ugereranyije n’abanyaisraeli. N’abatutsi ni bacye cyane ugereranyije n’abahutu haba mu Rwanda canke mu Burundi. Abanyapalestina bafite ishyaka rikomeye ryigometse ku butegetsi bw’abaisraeli ari ryo PLO wagereranya n’amashyaka y’abatutsi nka RPF na UPRONA. Abanyapalestina bafite umutwe w’abarwanyi kabuhariwe ariwo bita FATAH twagereranya n’umutwe w’ingabo za RPA kabuhariwe muri Afrique Centrale. Abanyapalestina bafite Leader (Yasser Arafat –deja mort) twagereranya na Kagame mu Rwanda canke Buyoya i Burundi, aba kandi bakaba batarapfa. Ntunatekereze ko nibapfa (Kagame & Buyoya) intambara izoba irangiye, ahubwo nibwo izoba itanguye. Gusa nagirango nkuzane kureba ko abisraeli, majoritaire, wabagereranya n’abahutu, majorite a presque 90%. Noneho urahita ubonako nk’uko Imana yahaye abisraeli (majorite) igihugu cya Israeli, ni nako yahaye abahutu (majorite a presque 90%) igihugu cy’Urwanda n’Uburundi. Ahangaha rero nureba amateka y’abisraeli, uko Imana yabahaye icyo gihugu, noneho ushobora kwibaza impamvu abisraeli bahora mu ntambara. Imana rero urasanga yarashakagako ab’israeli baba intwari zo kurwana no kwirinda. Ubu experience bafite yo guhera mu mwaka wa 1947 barwana n’abanyapalestina n’ibindi bihugu bibabuza gusubirana igihugu cyabo, ibashyira mu rwego rwa mbere mu by’intambara ku isi. N’abanyamerika nubwo wumva ngo ni kabuhariwe mu by’intambara, burya abarwanyi benshi babarimo ni abayahudi. Tumaze kugereranya Urwanda cg Uburundi na Israeli, tukabonako nubwo Imana yahaye ab’Israeli igihugu bagombye no kurwana, turasanga Urwanda n’Uburundi Imana yarabihaye abahutu ariko ikibabaje ni uko bamwe mu bahutu bo bakibwirako bazafata ivyo bihugu (Rwanda na Burundi) bakoresheje amagambo gusa (negotiations)! None se ubu abahutu bahitamo gusubira mu Rwanda ngo FPR ibahake bafite imitima koko? Imana ishobora kubabaza ikibazo igira iti: mwa bafite kwizera guke mwe ni iki mwabuze?
Reka nkomeze nkwibutse:
Abisraeli babaye mu bucakara muri Egypte imyaka 400. Abahutu nabo babaye mu buhake (budafite aho butandukaniye n’ubucakara) imyaka 400. Abanyaisraeli ahagana 1947 batangiye inkundura yo kubohoza igihugu cyabo Israeli mu maboko y’Abarabu. Abahutu nabo ahagana 1957 (hashize imyaka 10 gusa abisraeli batangiye), batangiye urugendo rwo kubohoza igihugu mu maboko y’abatutsi (badafite aho batandukaniye n’abarabu). Wagira ngo abahutu n’abaisraeli batumanagaho! None se ubu ntubona ko gusubira kujya gutegekwa na FPR ari ugusubira mu buhake? Ni nk’uko abisraeli basubira muri Egypte! Imana rero ntiyaduhaye biriya bihugu dutandukanye kugira ngo dutangire kubyarana no korora abahutsi n’abatwatsi gusa, ahubwo Imana yashatse ko abahutu tuba imitwe, noneho abandi nabo bagakurikiraho.
Reka nkwibutse amateka y’Abanyapalestina:
Ushobora ariko nawe kubyisomera muri Biblia mu itangiriro aho uzasanga amateka ya Aburahamu. Aburahamu igihe Imana yamuhamagaraga ikamuvana mu gihugu cya URI (Irak) ikamushyira muri Kanaani (Israel), nubwo yari yabwiweko ari igihugu cy’amata n’ubuki ariko siko yabisanze. Ahubwo yakubitanye n’inzara rugikubita noneho bituma afata icyemezo cyo guhunga akajyana n’umugore we Sara mu gihugu cya Egypte. Ageze muri Egypte yahamaze igihe yahamaze nuko asubira mu gihugu cya Israeli. Ubwo yavaga Egypte, yahavanye n’umugore we Sara hamwe n’umujakazi witwaga Hagari. Uribuka kandi ko Sara yari ingumba atabyaraga. Byageze igihe Sara agira Aburahamu inama yo gutwika inda umujakazi we Hagari kugira ngo nibura babone umwana uzabacungura (binyibukije abacunguzi bo muri Fdlr). Aburahamu yaremeye noneho abyarana n’umujakazi we umwana (hari umuntu uherutse kumpa ubuhamya ko guswera umujakazi atari icyaha) w’umuhungu bamwita Ishimaile. Byaje kugera igihe ariko Aburahamu ashobora kubyarisha umukecuru we Sara undi mwana w’umuhungu bamwita Isaka. Abanyapalestina rero bakomoka kuri uyu Ishimaeli naho Abaisraeli bagakomoka kuri Isaka. None se ubonye impamvu badatsindwa ngo bave ku butaka bwa Israeli? Ntaho bafite bajya kandi wiboneye ko bose Abanyaisraeli n’Abanyapalestina bose ko se ubabyara ari Aburahamu. Aburahamu akaba yarahawe igihugu kimwe gusa Israeli akaba ari nacyo bagomba kubanamo. Umva uko Imana yakomeje Abanyapalestina. Itang.21:18 – Haguruka, byutsa umuhungu, umufate mu maboko, kuko nzamugira ubwoko bukomeye. Ahangaha Imana yavuganaga na Hagari nyina wa Ishimayeli imwemerera ko Ishimayeli azaba ubwoko bukomeye. Mbere gato y’uko Aburahamu afata icyemezo cyo kwirukana Hagari, umva uko Sara yamubwiye: Itang.21:10 – Nicyo cyatumye (Sara) abwira Aburahamu ati: “Senda uyu muja n’umuhungu we, kuko umuhungu w’uyu muja atazaraganwa n’umuhungu wanjye Isaka. Ubwo se uzi icyo Sara yavugaga umuhungu we Isaka azaragwa? Ni ubutegetsi bw’igihugu cya Israeli. Ubwo butegetsi rero bukaba bwararazwe Isaka n’abazamukomokaho aribo Baisraeli. Abanyapalestina n’ubwo bemerewe kuba ubwoko bukomeye no gutura muri zimwe mu ntara zigize gihugu cya Israeli, nta na hamwe bemerewe ubutegetsi bw’igihugu cya Israeli, My God my Lord My Father My Friend!***
*** Reka tugaruke ku bahutu n’abatutsi mu Rwanda canke mu Burundi. Ntabwo biri bworohe kubyumva dukoresheje Biblia kuko ntaho muri Biblia uzasanga amagambo abahutu cg abatutsi. Ariko hari ibintu dushobora guheraho tugasobanukirwa. Ubwo Imana yatezaga umwuzure mw’isi, harokotse gusa Nowa n’abana be. Ntawashidikanya rero ko abahutu n’abatutsi bose bakomotse kuri Nowa n’umugore we Biblia itashatse kutubwira izina. Muri make rero abahutu n’abatutsi uzamutse haruguru usanga basangiye se na nyina. Ni ukuvugako ibibazo hagati yabo byagombye koroha kurusha iby’Abisraeli n’Abanyapalestina. None se bikomezwa n’iki? Uribuka ko abatutsi bakomotse kuri Kanani, uyu nawe akaba yari umwuzukuru wa Nowa, akaba kandi uyu Kanani yari ikivume. Uyu muvumo rero bafite niwo ubazerereza aho bazerera hose. Ninawo utuma binangira imitima ugatuma nta kintu bajya bemera uretse kurwana gusa no kumena amaraso. Reka nguhe urugero rw’undi muntu wavumwe muri Biblia: Ubwo Kaini yari amaze kwica murumuna we Abeli Imana yaramuvumye. Itang4:12….uzaba igicamuke n’inzererezi mu isi. Ukomeje imbere gato muri Biblia nyine usanga Imana yarabujije abantu kwica Kaini ndetse ikamushyiriraho ikimenyetso. Muri make rero imivumo iba igamije gushyira umuntu muri instabilite. Nta na hamwe abavumwe baba bemerewe gufata ubutegetsi. Nubona babufite rero umenyeko ari ubwo igihe gito. Ibyo kandi barabizi niyo mpamvu bazererana n’abategetsi babo n’ingabo zo kubalinda. Uzasanga aho bari bafite n’ingabo zikomeye zo kurinda ubutegetsi bibye. Niko bimeze mu bihugu nka Rwanda, Burundi, RDC, Uganda, Sudani y’Amajyepfo, Erithrea, Dgibuti n’ahandi. Nta demokrasi kandi zirangwa muri ibyo bihugu maze kuvuga. Ubu bakaba barimo bototera Tanzania. Imana rero ijya kwemera ko baza mu Rwanda canke mu Burundi, ntabwo yari igamije kubaha ubutegetsi. Iyo biba ibyo ntiba yaririwe ibakura muri Sodoma na Gomora ngo ibakonkobore ibazane iyo yose. Ngira ngo ahubwo wiboneye ko abo bantu Imana yabahaye uburenganzira bwo kujya mu gihugu icyo ari cyo cyose (kuba inzererezi), ariko nta na hamwe yabemereye gufata ubutegetsi, yanategetse ko abo bantu ntawugomba kubica, ndetse umengo yaranabashyizeho ikimenyetso. Nk’abatutsi twavugako Imana yabashyizeho amazuru maremare kandi asongoye. Ubwo rero ni ukuvuga ngo ubonye umuntu ufite izuru risongoye rirerire usabwe kumubererekera agahita akikomereza urugendo! Ariko bo ntibabikozwa, ahubwo bigize ubwoko butagonda ijosi, bahitamo ko aho bageze hose bashakisha ubutegetsi kungufu. Niyo mpamvu rero uzasanga bamwe muri bo bagwa muri izo mvururu bashoje zo gushaka ubutegetsi batemerewe. Abo bagabo rero binjira mu Rwanda no mu Burundi ntabwo baje barwana kuko nta muhutu wari witeguye kurwana nabo. Wibukeko abahutu bari bibereye mu mahoro mu bihugu byabo barazwe n’Imana. Kubera ubujiji rero, abahutu bo mu Rwanda no mu Burundi nta ngabo bagiraga zo kurinda ubutegetsi bwabo mu bihugu byabo Imana yabihereye. Ubwo bimeze gutyo se Imana igamije iki? Imana igamije guha abahutu uburyo bwo kumenya kurwana no kurinda ubutegetsi bazishyirira mu bihugu byabo. Ntabwo ari uburyo bwo gukora amalisti y’abatutsi bicanye no kubajyana mu nkiko mpuzamahanga ngo baregwe ko bakoze genocide y’abahutu, ibyo ntacyo byatanga kandi n’ababishishikayemo ni abashaka kuyobya abahutu. Imana igamije gusa kubona abahutu bagira ingufu kurusha abatutsi bityo bagashobora kubategeka. Mu yandi magambo ni ukuvuga ngo abahutu (les bantous) bagomba gutegeka akarere k’ibiyaga bigari a 100% ubariyemo Urwanda n’Uburundi nibwo amahoro arambye azarangwa muri ako karere: ni nako Uwiteka avuga. Je repete, abatutsi nta ruhare na rumwe bagomba kugira mu butegetsi bwo mu Rwanda canke mu Burundi ndetse n’ahandi hose mu karere k’ibiyaga bigari kugirango kagire amahoro. Jesus!
Irebere uko imibare igomba kumera muri iyo tableau
ABAHUTU ABATUTSI ABATWA ABAHUTSI ABATWATSI ABAMETISI
UBUTEGETSI 100% 0% 0% 0% 0% 0%
INGABO 99% 1% 0% 0% 0% 0%
UBUKUNGU 97% 1% 1% 0% 0% 0%
UMUTEKANO 100% 0% 0% 0% 0% 0%
Ngirango urabona ko tugiye muri negotiations batabyemera!
Ni ukuvuga ngo abatutsi bazatura mu Rwanda no mu Burundi nk’abantu basanzwe gusa kandi bemerewe no kuzerera mu bindi bihugu byose byo ku isi uko bashatse. Ntabwo Imana igamije ko batangira kugabagabana ubutegetsi n’abahutu. Reka nkubaze ikibazo. Umujura iyo agiye kwiba noneho yamara kwiba akiruka ariko yagera mu nzira agafatwa bigenda gute? Tuvugeko avuye kwiba amafranga muri Bank agafatwa! None se iyo afashwe bafata ya mafranga noneho bakamuha moitie na Bank bakayiha moitie? None se wigeze ubona umujura ujya muri Bank atajyanye intwaro? Kumufata rero hakoreshwa izindi ntwaro hanyuma akamburwa ya mafranga yose noneho agakubitwa intahe mu gahanga mbere y’uko asubizwa mu buzima busanzwe. Kubera rero ko abajura kabuhariwe bitwaza intwaro, n’abapolisi bagomba kwitwaza intwaro. Mu mirwano se nyine ntubonako hashobora gupfa abantu ku mpande zombi? None se ubwo abahutu tumaze kumenya icyo tugomba gukora kandi n’Imana ikaba iri mu ruhande rwacu, icyo dutegereje ni iki? Abajura si bariya se? Batwibiye ubutegetsi none bakaba batangiye gusubiranamo!
Natangiye mvuga ibyo amoko arenga 7 ariko iyo ugeze hejuru uhasanga abahutu n’abatutsi aribo bahanganye. Abahutu twaje mu bihugu byacu twemye ariko abatutsi baje nk’abajura basesera. Abahutu twaje dufite ituze n’ihumure mu bihugu byacu, abatutsi batuzanamo ishyari n’amacakubiri. Abahutu Imana yatwiragiye ubutegetsi bwo mu Rwanda no mu Burundi, abatutsi batugirira ishyari babutwambuza amayeri n’intwaro. Abahutu Imana yaradukunze iduha kororoka no kugwira kurusha abatutsi, abatutsi nabo bibatera umujinya n’ishyari. Abahutu Imana yatwihereye umugisha no kunyurwa n’ibihugu byacu Urwanda n’Uburundi, abatutsi buzuzwa umururumba no kutanyurwa, ubu noneho birirwa biba, bica muri Zaire ndetse bakaba banototera Tanzania. Abahutu Imana yatuzanye mbere mu Rwanda no mu Burundi, itugira imfura, noneho abatutsi nabo bahinduka abahererezi. Abahutu rero nubwo amahanga aturwanya, ariko Imana yo ntiturwanya ahubwo iradukunda. Ninayo mpamvu ishobora kuduhagurukiriza umuntu nk’uyu Kmc noneho akatugezaho ibintu nk’ibi bihishwe abatutsi. None se ubwo Imana iri mu ruhande rwacu dukore iki? Haguruka aho uri hose, koma mu mashyi, iteragure hejuru, vuza akaruru, uyibwire uti, Mana warakoze, kuba warangize umuhutu! Hanyuma uririmbe wuzuye umunezero ugira uti:
Refrain: Tuzatsinda (2)
Igihe kirageze ngo dutsinde!
1) Imana yacu iradukunda, igihe kirageze ngo dutsinde.
2) Na Yesu Kristo aradukunda, igihe kirageze ngo dutsinde.
3) Amahanga yose n’ubw’aturwanya, igihe kirageze ngo dutsinde.
4) Naho inkiko zose zatuburanya, igihe kirageze ngo dutsinde.
5) Nimuze mwese tunezerwe, twambare twese intwaro z’umwuka, turwanye cyane Umwanzi Satani, kandi igihe kirageze ngo dutsinde.
6) Imana yacu yaradukunze, itwihera igihugu cy’Urwanda/Uburundi, Sat